Eradicate Dengue

By Dr Hasinda Udalagama (hasindaudalagama@gmail.com) මෙය දිග, ටිකක් සංකීර්ණ ලියවිල්ලක්. හෙමිහිට කියවන්න. අනිවාර්යයෙන් කියවන්න. පිට පලාත් යනුවෙන් හැඳින්වුණේ ඩෙංගු බහුල පැති හැර අනික් පැති ඔක්කොම. මේවගෙ ඩෙංගු හැසිරීම ටිකක් වෙනස් විදියටයි සිදු වෙන්නෙ. ඒ පලාත්වල ඩෙංගු නෑ කියලා පෙනුනට ඩෙංගු ලෙඩ්ඩු ඇත්තටම ගොඩක් ඉන්නවා. න්‍යායාත්මකව මම වැරදියි නම් නිවැරදි කරන්න. මේ පලාත්වලට ඩෙංගු ගේන්නෙ ඩෙංගු බහුල ප්‍රදේශවල තාවකාලිකව ජීවත් වෙන අය. උදාහරණයකට කොළඹ ජොබ් කරන, ඉගෙන ගන්න අය වගේ. මෙයාලා උණ ගැනුන ගමන් කඩාගෙන බිඳගෙන ගමේ ගෙදර ඇවිල්ලා දවසක් දෙකක් විතර ඉඳලා තමා රෝහලේ නතර වෙන්නෙ. මේ අය බහුතරයක් රෝගයේ ටිකක් බැරෑරුම් අවස්ථාවලට ලක් වුණ අය. අපි දන්නවා ඩෙංගු ටයිප් හතරක් තියනවා. ගිය අවුරුද්දෙ මැද වෙනකම් ලංකාවෙ වැඩිපුරම වගේ තිබුනෙ DENV1 කියන වර්ගය. දැන්, මේ වසංගතයෙ තනිකරම වගේ යන්නෙ DENV2 කියන එක. ජීවිතේ පළමු වතාවට මේ හතරෙන් ඕනෙම එකක් හැදෙන කෙනෙක්ට රෝග ලක්ෂණ පහල වෙන්නෙ අඩුවෙන්. සාමාන්‍යයෙන් පලමු ආසාදනයේදී (Primary infection) රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන එක්කෙනෙක්ට රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන 10 දෙනෙක් ඉන්නවා. ඉතින් මෙහෙම බ

Sri Lanka is under the grip of a severe epidemic of Dengue fever and Dengue haemorrhagic fever. The enemy is the dengue virus and not the mosquito. In order to eliminate dengue, we need to eliminate the virus. The mosquito only “transports” the virus acquired from a dengue patient. Therefore, the correct strategy is to isolate the dengue patient from mosquito bites. 50% isolation will eliminate dengue in 4 months. Dr Jayasinghe is an MBBS qualified doctor with over 50 years service experience in Public Health in Sri Lanka and the UK. For more information please see the detailed report, " How to Eradicate Dengue Virus from Sri Lanka ", compiled by Dr Lal Jayasinghe with the public domain data.

සතුරා ඩෙංගු මදුරුවා නොව, ඩෙංගු වෛරසයයි. ඩෙංගු වසංගතය තුරන් කිරීමට නම් ඩෙංගු වෛරසය තුරන් කල යුතුයි. ඩෙංගු වසංගතය පාලනය කිරීමට නම් හඳුනාගත් ඩෙංගු රෝගීන් වෙන්කර (isolation) ඔවුන් මදුරු දෂ්ටනයෙන් ආරක්ෂා කල යුතුයි. 50% ක් ඩෙංගු රෝගීන් එසේ මදුරුවන්ගෙන් ආරක්ෂා කල හැකිනම්, මාස 4කින් ඩෙංගු වසංගතය තුරන් කල හැක. - වෛද්‍ය ලාල් ජයසිංහ (ශ්‍රී ලංකාවෙහි සහ එක්සත් රාජධානියෙහි වසර 50කට අධික සේවා පලපුරුද්දක් ඇති බෝවන රෝග පිළිබඳ විශේෂඥයෙකි) The enemy is the dengue virus and not the mosquito. In order to eliminate dengue, we need to eliminate the virus. The mosquito only “transports” the virus acquired from a dengue patient. Therefore, the correct strategy is to isolate the dengue patients from mosquito bites. 50% isolation will eliminate dengue in 4 months. - Dr Lal Jayasinghe (A Public Health Specialist with over 50 years of service experience in Sri Lanka and the UK)

බෝවන රෝග පාලනය පිලිබඳ එක්සත් රාජධානියේ විශේෂඥ වෛද්‍ය ලාල් ජයසිංහ විසිනි. (පරිවර්තනය: වෛද්‍ය හසිත උදලාගම) ඩෙංගු රෝග වසංගතය පාලනය කිරීමට නම් හඳුනා ගත් ඩෙංගු රෝගීන් වෙන්කර (isolation) ඔවුන් මදුරු දෂ්ටනයෙන් ආරක්ෂා කල යුතු බවට වන යෝජනාවක් මේ වන විට ඉදිරිපත් වී ඇත.  එම සංකල්පය සාධාරණීකරණය කෙරෙන්නේ ඩෙංගු වෛරසය සඳහා එකම ප්‍රභවය වන්නේ ඩෙංගු රෝගීන් පමණක් බව පවසමිනි. එසේ නම් ඩෙංගු රෝගීන් මදුරු දෂ්ටනයෙන් බේරුවහොත් එම ප්‍රභවයෙන් වෛරසය නිකුත්වීම සම්පූර්ණයෙන්  නැවතී, දැනට වෛරසය ශරීරගත වී සිටින මදුරුවන්ගේ ජීවිත කාලය අවසන් වීමත් සමගම වසංගතය අවසන්වේ.  ඩෙංගු වෛරසය ශරීර ගත වුනත් රෝග ලක්ශණ පෙන්නුම් නොකරන පිරිසක් ද සිටින බව කවුරුවත් දන්නා කාරණයකි. (asymptomatic patients). මෙසේ රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන පිරිසෙන් ද වෛරසය අනෙක් අයට සම්ප්‍රේෂණය වන බවටත්, ඒ නිසා ඉහත සඳහන් කල වැඩපිළිවෙල සාර්ථක නොවන බවටත් සාධාරණ ප්‍රති-තර්කයක් ඉදිරිපත් වී ඇත. මෙම තර්ක පිලිබඳ විමසා බැලීමට ඩෙංගු ආසාදනය වන ආකාරය තේරුම් ගැනීම වැදගත් ය.  ඩෙංගු ආසාදනය වන ආකාරය නිරෝගී අයෙක්ට ඩෙංගු වැලඳීමට නම් මුලින්ම ඔහු හෝ ඇයව ඩෙංගු වෛරසය ශ

A proposal has been made that the way to control the current dengue epidemic is by “isolating” known dengue patients from the bite of aedes mosquitoes. The rationale being that the only source of the dengue virus is a dengue patient. If that source is eliminated by preventing aedes mosquitoes from biting dengue patients, the epidemic could be brought under control, with the demise of the already infected aedes mosquitoes. See www.eradicatedengue.blogspot.com . It is known that some people do develop dengue infection without showing any symptoms i.e. asymptomatic patients. A quite reasonable doubt has been raised that the asymptomatic patients would be a continuing source of the dengue virus and the above mentioned strategy would not work.  The sequence of events for a dengue infection Before responding to this possible drawback to the suggested strategy, it is necessary to briefly remind readers the sequence of events for a dengue infection. Before a person catches dengue, h

The period of time that we need to isolate patients depend on how efficient we are in isolating patients. Remember that mosquitoes do not infect mosquitoes. Patients infect mosquitoes. So if we isolated all patients, dengue will disappear immediately; that is as soon as the existing patients recover. Of course, even if we isolated all patients, the already infected mosquitoes will continue to give the infection to new people and this will continue as long as the already infected mosquitoes live; that is a month. And the patients infected by the last infected mosquito on the last day of its life will recover in a week. No more dengue! R describes the generation of secondary cases in a population that has both cases and susceptible people, as in Sri Lanka. When  R = 1  each infectious case gives rise to one new case When  R > 1  each infectious case gives rise to more than one new case When  R < 1  each infectious case gives rise to less than one new case If we are n